Türk su ürünleri endüstrisi, son yıllarda üretim ve ihracat rakamlarında oldukça önemli bir büyüme kaydetmiştir. Bu kapsamda Türk somonunun, 2035 yılına kadar ihracatının 1 milyar dolar seviyesinin üzerine çıkarılması hedefleniyor.
Türk Somonundaki Büyüme Potansiyeli
Türkiye Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçı Birlikleri Sektör Kurulu Başkanı Sinan Kızıltan, Türk somonu hasatlarının temmuz ayında sona erdiğini ve yıl sonuna kadar tüm ürünlerin taze ve dondurulmuş olarak satılacağını öngördüklerini belirtti. Kızıltan, “2025 yılı sonunda Türk somonu ihracatının 500 milyon doları aşacağını düşünüyorum. En geç 2035 yılına kadar Türkiye, bu sektörden 1 milyar dolardan fazla gelir elde edecek” dedi. Türk somonu, iç denizlerden başlayarak tuzlu suda büyütülmesiyle elde edilen bir ürün olarak öne çıkmakta ve pazardaki ihtiyaçlara göre çeşitlendirilmiş ürünler sunmak için büyük bir potansiyele sahiptir.
Su Ürünleri İhracat Rakamları
Ege Su Ürünleri ve Hayvansal Mamuller İhracatçıları Birliği tarafından açıklanan Ocak-Haziran 2025 verilerine göre, Türkiye'nin su ürünleri ihracatı, önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 4 artışla 974 milyon dolara ulaştı. Ancak, bu dönemde miktar bazında ihracatta yüzde 13'lük bir düşüş yaşandı ve 132 bin 500 ton olarak kaydedildi. Bu durumda fiyat artışının etkisi belirgin hale gelirken, ihracatın miktar bakımından azalmasının nedenleri de dikkat çekici. Su ürünleri sektörü, tüm dünya genelinde gösterdiği performansla birçok ülkenin dikkatini çekiyor ve Türk somonu bunu iyi bir şekilde yansıtıyor.
İhracatın Başat Ürünü: Türk Somonu
Su ürünleri ihracatında en büyük payı levrek alırken, onu çipura takip etmektedir. Levrek, 2025 yılının ilk yarısında yüzde 10 artışla 303 milyon dolar, çipura ise yüzde 8 artışla 273,7 milyon dolar ihracat gerçekleştirmiştir. Türk somonu ise bu rakamlara göre yüzde 17 artışla 217 milyon dolar döviz getirisi sağlamış, bu performansıyla sektörün ihracat artış rekortmeni olmuştur. Ayrıca, Türk somonunu 65 milyon dolarla alabalık, 18,5 milyon dolarla orkinos ve 12,7 milyon dolarla kaya levreği ihracatı takip etmiştir. Bu rakamlar, Türk su ürünleri sektörünün potansiyel büyümesini gözler önüne sermektedir.
İhracat Performansının Değerlendirmesi
Su ürünleri ihracatındaki artış, sektördeki çeşitli faktörlerden kaynaklanıyor. Sinan Kızıltan, geçen yıla göre daha iyi bir durumda olduklarının altını çizerken, tonaj açısından gerilemeye rağmen fiyatların ortalama yüzde 20 oranında artması nedeniyle döviz girdisinin artmaya devam ettiğini ifade etti. İhracat fiyatlarındaki artışta rakip ülkelerdeki üretim düşüklüğü ve Türk su ürünleri sektörünün katma değeri yüksek işlenmiş ürünlere yönelmesinin etkili olduğu belirtilmektedir. Ayrıca, sektörün 2025 sona kadar hedeflediği 2 milyar dolarlık ihracat rakamına ulaşma konusundaki inancı da vurgulandı.
Akdeniz Balıklarının Avantajları
Türkiye'de, su ürünleri sektörü, yaklaşık 2000 balık çiftliği ile binlerce ailenin geçim kaynağını oluşturuyor. Sinan Kızıltan, bu sektörün sürdürülebilirliğine ilişkin çaba gösterildiğini belirtirken, Akdeniz balıklarının lezzeti sayesinde dünya genelinde talebin arttığını ifade etti. Tarım ve Orman Bakanlığı'nın destekleri, daimi yatırımların yanı sıra yeni pazar fırsatlarının yaratılmasına katkıda bulunmakta. Kızıltan, yatırımcılar için sağlanan güvenin, sektördeki büyümeyi daha hızlı hale getireceğine dikkat çekiyor. Özellikle Karadeniz'de, yeni yatırım olanaklarının değerlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor.
Türk Somonunda İhracat Rekorları
Kızıltan, Karadeniz'i Türk somonunun yetiştirilmesi açısından önemli bir bölge olarak tanımlıyor. Türk somonunun ihracatının 2019 yılında 29 milyon dolar seviyesinde iken bu rakamın 498 milyon dolara çıkarak yaklaşık 17 kat arttığını belirtiyor. Bu yılın ilk yarısında 32 bin ton Türk somonu üretildi ve bu üretimden elde edilen gelirlerin 500-600 milyon dolar olması bekleniyor. Türk somonunun öne çıkmasında, Alabalığın tuzlu suda büyütülmesi ile yeni pazarlara açılma kabiliyetinin etkili olduğu ifade ediliyor. Kızıltan, bu ürünün son derece geniş pazar imkanlarına sahip olduğunun altını çiziyor.
Rusya ile Ticaret İlişkileri
Yılın ilk yarısında elde edilen 217 milyon dolarlık Türk somonu ihracatının yaklaşık 151 milyon doları, Rusya Federasyonu'na yapılmış durumda. Bunu Belarus ve Japonya izliyor. Kızıltan, Türk somonunun dünya genelinde nasıl bir kabul gördüğünü vurgularken, ihracat rakamlarının artışının sektöre olan güveni artırdığını belirtmektedir. Türk somonunun kalitesinin ve lezzetinin artmasıyla, uluslararası pazarda daha fazla tercih edilmeye başladığı göz önüne alınıyor.
