Bazı yiyecekler ve içeceklerin beyin performansını artırabileceği yönündeki yorumlar medyada sıkça karşılaşıyor. Ancak uzmanlar, bu etkinin genellikle geçici bir enerji artışıyla sınırlı kaldığını ifade ediyor. Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi'nde görevli Klinik Psikolog Zeynep Betül Alp, bu konudaki görüşlerini paylaştı.
Beslenmenin Bilişsel İşlevlere Etkisi
Alp, zihinsel yeteneklerin yalnızca beslenme ile belirlenmediğini vurguladı. Besinlerin ve içeceklerin insan beyninin genel fizyolojik etkilerini desteklese de, bu etki dikkat ve performansı kalıcı bir şekilde artırmaz. Bunun yerine, şeker dengesi, sıvı alımı ve beyin uyarılma düzeyi gibi unsurlar dolaylı etkilere sahiptir. Uzman, sağlıklı bireyler için tek bir gıda ya da içecek ile kalıcı hafıza geliştirmeyi beklemenin gerçekçi olmadığını belirtti.
Zihinsel Keskinlik Algısının Anlamı
‘Zihni keskinleştirme’ ifadesinin, bilimsel bir kavram olmaktan çok gündelik bir dil kullanımı olduğunu belirten Alp, bu tür içeceklerin etkisinin çoğu zaman dikkat sistemlerinde geçici bir uyanıklık artışı sağlamaktan öteye geçmediğini kaydetti. Kişinin kendini daha uyanık hissetmesi, her zaman daha yüksek bir performansı göstermez. Bu nedenle, alacağımız yiyecek ve içeceklerin dikkatli bir eleştiri ile değerlendirilmesi gerektiği vurgulandı.
Pancar Suyunun Etkileri Üzerine Düşünceler
Pancar suyunun zihinsel performans üzerindeki etkileri üzerine de değerlendirmelerde bulunan Alp, bu ilişkinin daha çok fizyolojik mekanizmalarla bağlantılı olduğunu ifade etti. Pancar suyunun içerdiği bileşenlerin damar genişlemesi üzerinde olumlu etkiler yaratmasının, beyin kan akışını dolaylı yoldan etkileyebileceğini belirtti. Ancak, bu durumun otomatik olarak bilişsel işlevleri geliştirmediğine dikkat çekildi. Alp, pancar suyunun etkilerinin sınırlı ve dolaylı olduğunu açıkladı.
Gerçek Bilişsel Gelişimin Kaynakları
Kısa süreli dikkat artışlarının, beynin uyarılmanın geçici bir yükselişi ile ilişkili olduğunu ifade eden Alp, gerçek bilişsel gelişimin öğrenme, tekrar ve nöroplastisite gibi süreçleri içerdiğini vurguladı. Tekil uyarıcıların çoğu zaman anlık etkinlik sağladığını belirten uzman, her bireye aynı etkiyi göstermediğini açıkladı. Kişinin zihinsel rahatlığını destekleyen unsurların düzenli uyku ve stres yönetimi gibi faktörler olduğunu belirtti.
Bilişsel Verimlilik İçin İçsel Düzenleme
Bilişsel verimliliğin çoğunlukla dışsal unsurlardan ziyade içsel düzenlemelerle ilişkili olduğunun altını çizen Alp, “Fiziksel hareket ve alışkanlıklar, zihinsel performansın sürekliliği açısından kalıcı etkiler yaratabilir. Dikkatin ne zaman düştüğünü ve bunun hangi koşullarda meydana geldiğini anlamak, bireyin kendine uygun bir çalışma düzeni oluşturmasına yardımcı olur,” şeklinde konuştu. Uzman, uzun vadeli zihinsel performans için bireysel farkındalığın sağlanmasının önemine dikkat çekti.
